Collega Jo Moerman deelt het verhaal van onze school in Klasse.

GO! Technisch Atheneum Lokeren neemt de leerlingen arbeidsmarkt- en dubbele finaliteit stap voor stap mee in zelfregulerend leren. Leraar Jo Moerman tekent de spelregels uit en trekt aan de kar: “Een noodzakelijke voorbereiding op hun stage en het échte leven straks.”

“Ssst … Kom maar eens kijken hoe muisstil, geconcentreerd en gestructureerd onze leerlingen in de contractwerkklas leren”, toont Jo Moerman, leraar wiskunde en wetenschappen, trots. “Hier heersen sterke routines en regels: eerst hun gsm in de houders aan de klasdeur, dan hun vaste plekje innemen en de opdrachten van de week bekijken. Voor een hoofdtelefoon of laptop steken ze hun vinger op. Praten of rondlopen mag niet. Voor iedereen – leerlingen én leraren – is deze rust heerlijk. We hebben als team hard gewerkt om zelfregulerende vaardigheden aan te leren zodat leerlingen hun gedrag, gedachten, gevoelens en motivatie richting kunnen geven om écht tot leren komen.” “Elke maandagochtend krijgen de leerlingen vier weekopdrachten. Daar werken ze vier lesuren aan, verspreid over de week, in een speciaal ingerichte contractwerkklas. Ze kiezen zelf in welke volgorde ze de weekopdrachten maken en hoeveel tijd ze eraan besteden. Zolang alles maar klaar is tegen het einde van de week. Autonomie in aanpak en timemanagement, maar begrensd door duidelijke verwachtingen.” “Donderdag al klaar met alle opdrachten? Dan maken ze huiswerk of oefenen ze woordenschat in per twee met actieve werkvormen uit de kast. Dat laatste doen ze liever dan in hun eentje huiswerk maken, merken we. Als ze vrijdag tijdens een extra studieuur vrijwillig verder werken, kunnen ze uitstel op de deadline krijgen. Maar niet op tijd inleveren, betekent lagere cijfers.

VAN CONTRACTWERK NAAR AFSTANDSONDERWIJS

“In de contractwerkklas zitten twee à drie klassen samen uit verschillende studierichtingen maar uit dezelfde graad en finaliteit. De oudere leerlingen kennen het klappen van de zweep al en hebben een positieve invloed op de jongere.” “Met vragen mogen ze altijd bij een van de aanwezige leraren aankloppen. Als leraar natuurwetenschappen krijg ik dus ook vragen over Engels, vakoverschrijdende opdrachten of praktijkvakken gelinkt aan PAV. Zelfs als ik de vakinhoud niet ken, kan ik toch helpen: ‘Zullen we samen de instructies lezen?’, ‘Waar kan je deze informatie vinden?’ De leerlingen weten wanneer welke vakleraar aanwezig is en leren daar hun vragen op afstemmen – een sterke oefening in planningsvaardigheden. Vlak naast de contractwerkklas is er nog een aparte ruimte voor extra instructie, individuele hulp of samenwerken.” “Uiteraard gieten we die zelfregulerende vaardigheden in een leerlijn. Hoe leren ze gaandeweg de vaardigheden om te plannen, studeren en reflecteren? In de tweede graad bekijken we maandagochtend de weekopdrachten en maken we samen een checklist. De derde graad dubbele finaliteit krijgt al grotere opdrachten verspreid over drie weken. Zij mogen zelfs elke maandagnamiddag thuis aan hun contractwerk werken. Veel vertrouwen, maar met ingebouwde “We zien leerlingen groeien. Is dat door de methode of omdat ze ouder worden? Wie de vrijheid nog niet aankan, moet zich online aanmelden of toch op school komen werken. We volgen onze leerlingen kort op, maar bouwen de ondersteuning geleidelijk af. Want zelfregulerend leren is niet hetzelfde als leerlingen volledig lossen.”

TRANSFER NAAR STAGE

“We merkten dat het klassieke ‘leren leren’ in een aparte les niet voldoende was. Het lukte onze leerlingen zo niet om na te denken over hun leerproces en de juiste strategieën in te zetten per vak. Frustrerend: de transfer van een leerstrategie zoals een Cornell-samenvatting uit het uurtje ‘leren leren’ naar de les geschiedenis of een praktijkvak haperde.” “Op een stage of een job later moeten de leerlingen trouwens zoveel meer dan vakkennis tonen. Werkgevers verwachten dat ze op tijd komen, werk zien, een planning volgen of maken, zich organiseren, een hulpvraag durven stellen en gemotiveerd zijn. Die zelfregulerende basisvaardigheden zijn vaak nog belangrijker dan de leerstof. Praktijkleraren hadden daar ook last van: een halve les nodig om kleren, schoenen, helm en materiaal klaar te leggen. Of een opdracht onvoldoende lezen en niet de juiste werkmappen in je boekentas steken. Dat kan absoluut niet tijdens een stage of op de werkvloer.” “Daarom gooiden we als team het roer om. Nu is zelfregulerend leren de verantwoordelijkheid van élke leraar. De titularis geeft expliciete directe instructie over bijvoorbeeld het belang van orde of hoe je de juiste leerstrategie kiest. Elke leraar heeft als taak om impliciet zelfregulerend leren aan te moedigen tijdens de gewone lessen. En de contractwerkklas creëerden we als ‘indirecte leeromgeving’ waar leerlingen verplicht uitgedaagd worden om hun zelfregulerende vaardigheden te gebruiken.”

Klik hier om het volledige artikel te lezen

Bron: Klasse Magazine september – november 2025 n°41